‘Hayır Demek Hayır Demektir’
Çocuklarda disiplin sağlayabilmek için aileler neler yapacağı konusunda çok fazla yöntem denerler.
2 yaş sendromuyla beraber, ardından da 3 yaşın inatlaşma sancılarıyla aileler psikologların ve pedagogların kapılarını aşındırmaya başlıyorlar. Çocuklarda disiplin sağlama konusunda en güzel örnek Almanlardır. Almanlar yüzyıllardır disiplin konusunda ön plana çıkmışlardır. Bunun sırrı çok basittir.
Almanların bir sözü var : ‘Hayır Demek Hayır Demektir’ .
Biz de ise ‘Hayır’ kelimesi; şimdi hayır dedim ama evet de olabilir, bakarız, olabilir, duruma göre evet de diyebilirim anlamları içeriyor. Bunu günlük hayatta biz yetişkinler olarak da çok yapıyoruz. Mesela bir bakkala girdiğimizde ekmek var mı diye soruyoruz,
Satıcı; ‘Hayır yok’ diyor
Biz; ‘Hiç mi yok, Hiç mi kalmadı gibi cümleyi devamından getiriyoruz.
Yani biz de yetişkinler olarak hayır denmesinden anlamıyoruz sanırım.
Çocuklarda şu üç konuda aileler stabil olabilirse çocuk gelişimi neredeyse tamam denebilecek duruma gelebilir.
Bunlardan birincisi tutarlılık; yani anne bir konuda hayır ya da evet dediyse aynı kararı devam ettirebilmeli ki çocuk bu kararı değiştirme çabası içine girmesin. Bir de anne-baba sistemi içinde tutarlılık sağlanmalı yani anne bir konuda evet dediyse baba da annenin otoritesi sarsacak şekilde o EVET’i HAYIR’a döndürmemeli.
İkincisi ise çocuklarda adalet kavramı; bu kavram çocuklarda karşısındaki kişiye güven duyma olasılığını etkileyen bir normdur.
Yine örneklendirmek gerekirse;
-Baba: Şimdi seni AVM’ye götüreceğim ama bir tane oyuncak isteme hakkın var eğer birden fazla oyuncak istersen eve geri dönmek zorunda kalırız.
Çocuk her zamanki gibi tamam baba der ve oyuncakları gördüğünde heyecanlanarak birçok oyuncak isteyebilir.
Burada eğer aile yaptığı kontrata uymazsa yani geri dönmezse çocuk şöyle düşünür:
-Babam nasıl olsa dönerim diyor dönmüyor demek ki bu adamın her sözüne güvenilmez.
Yani çocuğun zihninde bir kazanç kapısı için zihinsel bir yolak açıldı. Verdiğiniz sözleri tutamıyorsanız söz vermeyin. Tutmadığınız her söz çocuğun ilerleyen yaşamında adalet kavramıkonusundaki düşüncelerini etkileyecektir.
Üçüncüsü ise konuşma üslubu; Çocuk sizden bir şey istediğinde eğer cevabını ‘HAYIR’ olacaksa öncelikle çocuğun ne istediğini anladığınızı belirtmeniz, sonra duygusal olarak kabul görmesini sağlamanız, arkasından eğer hayır dediyseniz neden hayır dediğinizin mantıklı açıklamasını yapmanız ve son olarak bir alternatif sunmanız gerekebilir.
Bizler bunu yetişkinler olarak da yapmayı denersek çocuklar üzerinde uygulamamız da kolaylaşacaktır. Yine bir örnekle somutlaştıralım.
Koca: Akşam yemeğe çıkalım mı ? diye eşine sordu ve arkasında hayır manasına gelen bir cevap aldı.
Kadın: Hayır gitmeyelim. ( Burda Erkeğin aklında cevaplanmayan bir sürü soru işareti oluşur. Neden, Bir şey mi oldu, ne zaman gidelim, gideceğimiz yeri mi beğenmedi, yorgun mu …. Gibi gibi sorular aklında dönerek eşinin zihnini okumak gibi bir hataya düşecektir.
Hayır manasına gelecek cevabı başka türlü nasıl verebilirdi kadın buna bakalım.
Koca: Akşam yemeğe çıkalım mı ?
Karısı: Uzun zamandır yemeğe çıkmayı ben de çok istiyordum ve çıksaydık çok mutlu olurdum ama biliyor musun bugün çok yorgunum eğer senin için de uygunsa başka bir gün gidelim mi?
Kadının vermiş olduğu bu cevap da hayır manasına geliyor ama 4 farkla
1-Düşünceyi kabul
2-Duyguyu kabul
3-Mantıklı açıklama sunma
4-Alternatif verme
Çocuklarla konuşurken de bundan farklı bir şey yapıyoruz sayılmaz. Eğer çocuğun isteğine hayır cevabı vereceksek izleyeceğimiz yol bu dört maddeden geçecektir.
Paylaşın ki Herkes Faydalansın ?
Uzman Klinik Psikolog Selçuk TOKAÇ
